Ethiek(12). Dood.

Tegenover de dood nemen we een weinig consistente houding aan. Aan de ene kant is het verboden zelfmoord te plegen of daarbij te helpen; in Nederland zijn er mogelijkheden voor euthanasie, maar er zijn maar weinig andere landen waar die keuze er ook is.
Maar als leven dan zo belangrijk is, dan is het heel hypocriet mensen in de derde wereld te laten verhongeren, en men doet ook weinig of niets tegen dictatoren die hun eigen mensen vermoorden.
Dan is olie ineens belangrijker dan mensenlevens.
Saddam Hoessein werd niet verdreven omdat hij de Koerden met gifgas te lijf was gegaan.
Toen was hij nog onze vriend.

Ethiek(11). Democratie

In kudde's van het dierenrijk is er gewoonlijk één dier de baas. Soms zijn de andere dieren even belangrijk, soms ook niet. Dan bestaat er een pikorde.
Bij mensen is dat net zo. Hoe groot het verschil in invloed/macht tussen de mensen is is afhankelijk van hun cultuur. Ethiek moet nadenken over de vraag hoe groot het verschil mag zijn.
In een democratie is het niet zo groot. Maar ook binnen een democratie zouden er regels moeten zijn, die niet democratisch gewijzigd kunnen worden, maar dat is weer ondemocratisch.
Daarmee is democratie een paradox. Een tweederde meerderheid kan de grondwet zo wijzigen, dat deze grondwet niet meer teruggedraaid kan worden. Dat zou dus verboden moeten zijn.
Zoals in Iran, waar de feitelijke macht op democratische wijze overgedragen is aan de hoogste geestelijke leiders, maar zonder hun goedkeuring kan dat niet teruggedraaid worden.

Ethiek(10). Slavernij

In het verre verleden kwam men tot de gulden regel, het ethische principe:
"Wat gij niet wilt dat u geschiedt
 Doe dat ook een ander niet"
Alhoewel dit principe beperkt bruikbaar is, is het toch opvallend dat geen van de filosofen in het verre verleden, die deze regel belangrijk vonden, slavernij heeft afgekeurd.
Toch is slavernij verwerpelijk, als je deze regel toepast. Maar die conclusie werd niet getrokken.

Ethiek(9). Huwelijken

Binnen groepen van mensen moeten er over allerlei zaken afspraken worden gemaakt.
Één van de zaken die geregeld moet worden is het huwelijk.
Wie mag er met wie trouwen, op welke leeftijd, en op welke voorwaarden. Ook hier speelt de spanning tussen groepsbelang en eigenbelang een grote rol. Men wil het liefst trouwen met iemand waarop men verliefd is, maar dat gebeurt niet altijd. De ouders hebben daar soms andere ideeën over, gebaseerd op de belangen van de (sub)groep.
Gezien het aantal echtscheidingen zou men kunnen denken dat de keuze van een huwelijkspartner gebaseerd op liefde toch niet zo goed is. Toch blijven ook ethici vasthouden aan de vrije keuze van de partners.

In veel groepen trouwt een meisje zodra ze ongesteld is geworden, en een jongen op ongeveer dezelfde leeftijd. In onze maatschappij vindt men dat onethisch. Jonge mensen moeten zich eerst kunnen ontwikkelen.
En eigenlijk vindt men dat jonge mensen op die leeftijd ook geen sexuele relaties moeten aangaan.

Jean Auel beschrijft in haar serie "De Aardkinderen" een cultuur waarbij meisjes die voor het eerst ongesteld zijn geworden in een plechtigheid ontmaagd worden door een (ervaren) man met wie ze later geen relatie mogen aan gaan. Jongens krijgen een vergelijkbare plechtigheid. Men krijgt de indruk dat ze dit als de ideale oplossing ziet.

Ethiek(8). Communicatie

Ethiek bestudeert de verhouding tussen eigenbelang en groepsbelang. Bij mens en dier zijn er twee soorten groepen: het gezin en de kudde. Maar bij de mens zijn er grotere groepen. Dit hangt allemaal samen met communicatie. Om een groep te vormen is het nodig dat er gecommuniceerd kan worden, en daar zijn mensen beter toe in staat dan dieren. Want de mens heeft leren spreken. Dieren kunnen ook communiceren, maar vrij beperkt. Omdat de mens kan spreken kan hij grotere groepen vormen: stammen, clubs, beroepsgroepen, volkeren, landen, religies enz. Hij kan ook deel uit maken van verschillende groepen, iets wat een dier niet kan. Elk van deze groepen ontwikkelt regels voor de leden van die groep.
Dat is ethiek.

Ethiek(7). Kudde

Tussen de belangen van het individu en dat van een groep ontstaat soms spanning, en ethiek zou daarin een rol kunnen spelen. Na het gezin als kleinste groep komt de kudde. Bij dieren, maar ook bij mensen.
Bij mensen heet het meestal anders, maar het is in feite hetzelfde.
Bij een kudde is communicatie mogelijk op het meest basale niveau. De kudde blijft bijelkaar, wanneer een andere verblijfplaats wordt gezocht, en sommige mensen/dieren hebben daarbij de leiding.
Binnen de kudde spelen ook relaties een rol. De leden zorgen voor nakomelingen van andere leden, als dat nodig is. Er is groeps-loyaliteit. Ook dit is iets wat binnen de ethiek valt, ook bij dieren.
Maar er over nadenken doen dieren niet, en mensen die op deze manier leven doen dat waarschijnlijk ook niet.

Ethiek(6). Groep en individu.

Het handelen van een mens wordt bepaald door zijn/haar individuele belang en dat van de groep waar hij/zij bij behoort. Als het handelen van een mens bepaald wordt door puur eigenbelang geld het recht van de sterkste. Tussen het belang van een individu en dat van een groep kan dus een spanning ontstaan.
Je zou ethiek kunnen zien als het bestuderen van de relatie daartussen.
Sommige dieren leven ook in groepen, en kunnen dus ook onderhevig zijn aan tegenstellingen tussen groepsbelang en het belang van een individu.
De kleinste groep is het gezin: moeder met één of meer kinderen, en soms een vader.
Hierbij ziet men vaak dat het moederdier de jongen verdedigt met grote risico's voor zichzelf.
Het belang van de groep weegt dan dus zwaarder dan het belang van het individu.
Maar bij dieren gebeurt dat zonder dat ze er over nadenken, neem ik aan. Instinctief.
Bij mensen gebeurt dat ook vaak op die manier.

Ethiek(5) en democratie

Je vraagt je af of ethiek democratisch zou moeten zijn. In de practijk gebeurt het wel: de meerderheid bepaalt of iets wel of niet mag, en als het niet mag is het slecht, en als het wel mag goed.
Maar als ethiek democratisch wordt bepaald, dan is het niet wetenschappelijk, want in de wetenschap wordt niet gestemd over de juistheid van een stelling. Uiteindelijk ontstaat er wel een soort gemeenschappelijk idee, een paradigma, maar dat is niet essentiëel.
Stemmen we over goed en kwaad, of doen we het anders?

Overbevolking

Stel dat de wereldleiders inzien dat overbevolking de oorzaak is van de meeste wereldproblemen, en dat dus voor het oplossen van de meeste problemen de wereldbevolking sterk moet afnemen, bijvoorbeeld naar 1 miljard. En dat tegelijkertijd de mensen heel veel ouder zouden worden.
Dan zou de situatie kunnen ontstaan dat men "recht op leven" moet kopen als men een kind wil krijgen.
Dit recht van leven zal dan gekocht moeten worden van de nabestaanden van pas-overledenen.
Of van mensen die euthanasie gaan plegen.

Milieu(4). Overbevolking

Er zijn twee oorzaken voor de toename van verbruik van energie:
- de toenemende welvaart. Wij in het westen rijden in auto's en vliegen, en de rest van de wereld wil dat ook. Daarmee raken onze fossiele brandstoffen nog sneller op, en neemt de hoeveelheid CO2 in de lucht nog sneller toe.
- de toegenomen wereldbevolking. Naarmate er meer mensen op deze aarde rondlopen wordt er meer energie verbruikt, en komt er meer CO2 in de lucht.
Er zijn dus drie oplossingen:
- minder welvaart. Weinig populair, vooral in de landen die op dit punt achter lopen.
- de welvaart wordt efficiënter bereikt, en met minder gebruik van fossiele brandstoffen, en minder uitstoot van CO2. Dat kost geld, en die kosten moeten worden verdeeld.
- De wereldbevolking moet kleiner worden. Gezinsplanning en zo. In sommige landen lukt dat aardig, in vooral arme landen niet zo goed. Merkwaardig genoeg wordt er bij conferenties over het broekaseffect en zo geen aandacht aan besteed. Fossiele brandstoffen raken op, en ertsen ook, en tegen die tijd moet de wereldbevolking zo klein zijn dat ze zonder kan.

Milieu(3). Sceptici

Ook al zouden de milieu-sceptici gelijk hebben wat betreft het verband tussen CO2-uitstoot en de opwarming van de aarde, dan hebben ze nog ongelijk als ze denken dat we er niets aan hoeven doen.
Want ook al zou hte verbranden van fossiele grondstoffen als olie en steenkool niet bijdragen aan de opwarming van de aarde, ze raken wel op. Dat kan geen enkele scepticus ontkennen.
En dus is het bevorderen van zonne-energie, windenergie en dergelijke dringend noodzakelijk.

Ethiek(3) Bewustzijn

Om ethisch te kunnen handelen moet een mens bewust zijn van zich zelf. En van de ander, de ander is "een mens als jij". Wil men andere mensen onethisch behandelen, dan worden ze als onmensen, een lager mensensoort beschreven, zoals de Joden in de Nazi-tijd.
Het blijkt dat dieren ook een zelfbewustzijn hebben. Men test dat door ze voor een spiegel te zetten, en vast te stellen of ze zien dat het dier in de spiegel zij zelf zijn.
Men brengt dan een witte vlek aan op de kop van het dier. Als het dier aan de vlek op de eigen kop voelt realiseert het zich dat hij/zijzelf dat dier is.
Volgens deze test hebben mensapen zelfbewustzijn, olifanten ook.

Milieu(2). Maakbaarheid

In de jaren 70 was de maakbaarheid van de samenleving een belangrijk item.
Aanhangers ervan gaven bij alle opvoedkundige problemen de schuld aan de opvoeding.
Autisme: schuld van de ouders.
En mensen die kanker kregen kregen dat door eigen schuld.
De gedachte ontstond toen veel mensen het geloof in een God die alles bestuurt hadden losgelaten. Ze maakten nu de mens verantwoordelijk.
De basis van de gedachte was de angst dat er dingen konden gebeuren met onze kinderen en met onszelf waar niemand invloed op had. Dat kon niet, dat mocht niet, het moest de schuld van iemand zijn, de mens zelf of de ouders/opvoeders.
We weten nu beter.
Nu is mijn angst dat we bij de opwarming van de aarde dezelfde fout maken.
Het moet de schuld van de mens zijn, want anders zouden we machteloos staan, en die gedachte is onverdraaglijk. Het fanatisme waarmee dit geloof wordt beleden wijst in die richting.
Maar misschien blijkt die gedachte toch realistisch.

Het milieu(1); sceptici en censuur.

Op dit moment wordt er in Kopenhagen een milieuconferentie gehouden.
Tegelijk lees ik in de krant dat mensen die denken dat de mens geen of weinig invloed heeft op de opwarming van de aarde, de zogenaamde milieusceptici, met overheidsgeld bestreden worden. Naar mijn mening moet de overheid niet bij voorbaat partij kiezen voor een bepaald standpunt, en de verdediging ervan zeker niet financieren.
Dit komt toch dicht bij censuur.
Niemand is onfeilbaar, de overheid niet, en de milieubeweging al helemaal niet. Die is niet eens integer, lees ik in dezelfde krant, die manipuleert de cijfers als dat zo uitkomt.
Maar ook dat is niets nieuws. Ook bij de Brent Spar affaire bleken de cijfers flink gemanipuleerd.

Pedofilie

De laatste tijd hoor je over pedofielen, die na het uitzitten van hun straf willen blijven wonen waar ze woonden, en waar ze hun pedofiele activiteiten uitvoerden.
Wettelijk kun je daar niets tegen doen. Ze hebben hun straf uitgezeten, en mogen met een schone lei beginnen. De kans op recidieve wordt niet vertaald in maatregelen.
Dat had gekund, TBS met dwangverpleging, maar dat gebeurt niet.

Maar je kunt je voorstellen dat slachtoffers en hun ouders daar anders over denken.
Voor hun is de kans op recidieve van allesoverheersend belang.
Moeten we de wet veranderen?

Ethiek (2). Natuurwetten

Elke discussie over ethiek veronderstelt dat een mens keuzes kan maken, en dat niet alles van te voren vastligt. Maar onze natuurwetten geven geen ruimte voor keuzes. Omgeving en erfelijke aanleg bepalen samen wat een individu gaat doen. Hoe zo dan ethiek?

Ethiek(1): Gulden Regel

Ethiek of moraalwetenschap is een tak van de filosofie die zich bezig houdt met een kritische bezinning over het juiste handelen, aldus Wikipedia.
"Wat gij niet wilt dat u geschiedt
Doe dat ook een ander niet"
wordt wel als een soort uitgangspunt gekozen.
Dit wordt wel de Gulden Regel genoemd.
Maar dat kan niet, want er is verschil tussen de mensen. Je kunt niet zeggen dat een man zijn vrouw moet behandelen zoals hijzelf behandeld wil worden. Wel in bepaalde situaties, maar in andere niet. Hetzelfde geld voor de relatie ouders / kinderen.
Neem als voorbeeld een getrouwd man. Hij heeft een vrouw, een dochter en een schoonvader.
Op basis van de Gulden regel zou de schoonvader kunnen zeggen: "Jij mag niet met mijn dochter slapen, want ik mag het ook niet met de jouwe".
Het geldt ook voor mensen in hun beroep. Een agent kan overtreders niet behandelen zoals hij zelf behandeld wil worden.

Is Nederland een rechtstaat(12). Deskundigen.

Ik lees in de krant dat er een register van deskundigen in de maak is. Mensen die zo deskundig zijn dat een rechter daarop kan vertrouwen.

Zo'n register wordt altijd ingesteld als er gevallen zijn van "deskundigen" die niet deskundig waren. Dat doet zich bij elke rechtzaak voor waarbij naderhand blijkt dat het bewijs niet deugde.

De Puttense moordzaak en Lucia B. waren daar voorbeelden van.

Zou het met een register beter worden? Ik heb mijn twijfels.

Is Nederland een rechtstaat(11)? Commissarissen

De Nederlandse politiecommissarissen en hoofdcommissarissen zijn betrapt op uitbundig declaratiegedrag. Een nieuwe betekenis van het spreekwoord "Met dieven vangt men dieven"?